Radocyna

Do Radocyny? Na piwo i pierogi – to pierwsze skojarzenie współczesnego bywalca tamtych okolic. Nic dziwnego, bo większość kończy zwiedzanie doliny na werandzie Ośrodka Wypoczynkowego Nadleśnictwa Gorlice. Nieliczni zapuszczają się dalej, w stronę źródeł Wisłoki. A szkoda bo jeśli będziemy uważnie się rozglądać znajdziemy ślady życia, które toczyło się tam jeszcze kilkadziesiąt lat temu.

W Radocynie zawsze dużo się działo. Najciekawsze „przygody” wioska przeżywała w związku z zawirowaniami na tle religijnym. Zaczęło się od zniszczenia starej cerkwi. Pechowa świątynia stała zbyt blisko rzeki więc w końcu została pochłonięta przez jej kapryśne nurty. Na rzecz budowy nowej cerkwi każdy z gospodarzy podarował…. krowę. Nowa świątynia nie służyła jednak mieszkańcom zbyt długo. W 1912 roku większość grekokatolików zniechęcona polityką kościoła postanowiła powrócić do wiary prawosławnej. Niestety nie było lekko, wybuch wojny i liczne aresztowania skutecznie pokrzyżowały te plany. Radocynianie po raz drugi usiłowali zmienić wiarę w okresie międzywojennym. Na prawosławie przeszli prawie wszyscy. I tym razem nie obyło się bez problemów. Sprawa przeniesienia majątku do nowej świątyni skończyła się w sądzie. Oprócz Łemków, w Radocynie mieszkali również zajmujący się kowalstwem Cyganie oraz rodzina żydowska. W tym kulturowym kotle znalazły się też polskie rodziny żołnierzy straży granicznej stacjonujących w lokalnej strażnicy.             Tak barwna społeczność musiała prowadzić urozmaicone życie. We wsi działała duża czytelnia im. Kaczkowskiego. Każdy kto marzył o aktorstwie mógł  realizować się w wystawianych przez miejscowy teatr przedstawieniach. Dzieci uczyły się w dużej murowanej szkole, dorośli robili zakupy w dwóch sklepach… Co zatem sprawiło, że dziś Radocyna to tylko słowo na mapie? Do zniknięcia wsi nie przyczyniły się ani krwawe boje toczone w okolicy podczas I wojny światowej, ani aresztowania i wywózka mieszkańców do obozu w Thalerhofie ani nawet bliskość walk o przełęcz dukielską. Złe dni dla Radocyny nastały dopiero w 1945 roku. Wtedy to większość mieszkańców wyjechała do Związku Radzieckiego uwierzywszy zapewnieniom władz o lepszej przyszłości. Niestety nadzieje okazały się płonne. W nowym miejscu nikt nie czekał z otwartymi ramionami. Rozczarowani Łemkowie usiłowali wrócić w rodzinne strony, jednak udało się to tylko jednej rodzinie i to na krótko. Kropkę nad i postawiła akcja „Wisła”. Ostatnich mieszkańców wysiedlono. To co zostało rozkradziono i rozebrano. Z tętniącej życiem wsi zostało tylko kilka krzyży…

Dziś Łemkowie z Radocyny robią wszystko, aby nie zapomnieć o ojcowiźnie. Daleko od miejsca gdzie się urodzili pielęgnują wspomnienia i starają się zachować swoją kulturę i tradycje, a przy każdej nadarzającej się okazji odwiedzają rodzinne okolice. Więc kiedy siedząc w popołudniowym słońcu będziesz odpoczywał i popijał złoty trunek, nie zdziw się kiedy usłyszysz ojczystą mowę tej doliny.

Jak dojechać:

• Ze Zdyni, koło „Łemkowskiej Watry” drogą leśną. Stosukowo najlepszy dojazd latem i zimą
• Z Krempnej, przez Grab i Wyszowatkę. Przed Radocyna przejazd przez drewniany mostek lub bród.
• Zimą droga rzadko odśnieżana
• Z Małastowa, przez Pętna, Krzywą i Jasionkę. W zimie droga może być okresami nieprzejezdna

Szlaki – piesze:

żółty ,          Folusz – Konieczna

niebieski,    granicą państwa

czarny,        skrót szlaku żółtego przez Mały Beskid

zielony ,      Nadleśnictwa Gorlice

– rowerowe:         czerwony,   Bartne – Konieczna

żółty,           Winny szlak Rowerowy

– narciarskie          zielony;      do jeziorek osuwiskowych i Przełęczy Długie

do Jasionki przez Czarną

czerwony, do Długiego

– inne                      czarny,       dojściowy do cmentarza nr 43 i 45

Zabytki i ciekawostki

•  cmentarz  z IWŚ nr 43
•  cmentarz parafialny
•  ślady po cerkwi
•  żeremia bobrowe
•  jeziorka osuwiskowe
•  krzyż „pańszczyźniany” i krzyże przydrożne
•  pomnik gajowego Kobaka
•  ruiny szkoły
•  symboliczne drzwi